به نقل از «ایمنا»

توانمندسازی شهرها برای مقابله با سیلاب

تاریخ انتشار: ۶ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۰۹۲۹۳۳

سیلاب یکی از مهمترین و پرحادثه‌ترین مخاطرات طبیعی ایران است. شناسایی مناطق سیل‌خیز و پخش سیلاب یک گام اساسی برای مدیریت ریسک سیل است و منطقه‌بندی خطرسیلاب، اندازه‌گیری کمی میزان خطر سیل را فراهم‌میکند، درنتیجه امکان ارسال هشدارهای مناسب در مواقع خطر سیل و تسهیل عملیات امداد و نجات فراهم می‌شود.

به گزارش خبرنگار ایمنا و براساس چکیده یک مقاله، سیل یکی از پدیده‌های طبیعی و از مخاطرات بسیار مهم و مخرب در سطح جهان محسوب می‌شودکه همه ساله با تلفات جانی و مالی در گوشه و کنار دنیا و ایران همراه است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شهرهای واقع در حاشیه آبراهه‌ها در معرض سیلاب‌های درون‌شهری و برون‌شهری قرار دارد. سیلاب هر تابستان در مناطق مختلف شهر رخ می‌دهد، علاوه بر خسارات و ناراحتی ساکنان، سیل خساراتی ایجاد می‌کندکه از مرزهای شهر عبورمی‌کند و بر درآمد و تولید در کلانشهرها و همچنین سایر مناطق کشور تأثیر می‌گذارد.

سیلاب درون شهری تهدیدی برای مناطق توسعه یافته شهر به شمارمی‌رود که موجب خسارت‌های ناشی از آب‌گرفتگی، اختلال درعبورومرور و وقفه درفعالیت‌های اجتماعی می‌شود در حالی که خسارت ناشی از سیلاب‌های برون شهری سنگین است و تلفات زیاد و فاجعه‌آمیزی به دنبال دارد. از عوامل اصلی جاری شدن سیل در شهرها بارش نزولات جوی با شدت بالا و به صورت طولانی مدت است و
در صورتی که اقدامات جدی جهت هدایت و انتقال سیلاب پیش‌بینی نشده باشد، می‌تواند موجب آب‌گرفتگی و بروز صدمات جدی به تأسیسات شهری شود.

پتانسیل سیل خیزی عبارت از تعیین و توصیف مناطق دارای پتانسیل ازنظر رواناب‌های سطحی است. این عمل براساس مشابهت ویژگی‌های هیدرولوژیکی و هیدروژئولوژیکی مناطق مورد بررسی قرار می‌گیرد تا از این طریق امکانات
استفاده از پتانسیل هر زون مشخص و ارزیابی شود. با تعیین محل‌های دارای پتانسیل بالا به نوعی می‌توان یک ارزیابی کلی از وضعیت سیل‌خیزی منطقه را نیز به دست آورد، چراکه وجود پتانسیل بالای سیل خیزی در یک منطقه مقدمه‌ای برای افزایش احتمال وقوع سیل در آن منطقه است.

پدیده سیل یکی از رویدادهای هیدرواقلیمی و از جدی‌ترین بلایای طبیعی است که جوامع بشری را تهدید می‌کند. فراوانی وقوع سیل در چند دهه اخیر موجب شده است که بیشتر مناطق کشور در معرض تهاجم سیلاب‌های ادواری و مخرب قرار بگیرد و تلفات جانی و مالی سیل به نحو چشمگیری افزایش یابد.

افزایش جمعیت همراه با ضعف برنامه‌ریزی، بهره‌برداری از زمین، تخریب جنگل‌ها و مراتع و توسعه سطوح غیرقابل نفوذ موجب شده تا در حوزه‌های آبخیز، آب کمتری به زمین نفوذ کند و سریع‌تر به طرف پایین‌دست جریان پیدا کند، در نتیجه سیل‌های فراوان‌تر، شدیدتر و ناگهانی‌تر شده است و افراد بیشتری از این سیل‌ها آسیب می‌بینند.

به‌کارگیری تصاویر ماهواره‌ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی راهی سریع در شناسایی مناطق دارای قابلیت‌های مختلف جهت توسعه در یک منطقه ازجمله شناسایی مکان‌های مستعد جهت تغذیه مصنوعی به روش پخش سیلاب است.

بررسی سازندهای زمین شناسی در حوضه آبخیز از اهمیت بالایی برخوردار است. نقشه واحدهای سنگ‌شناسی به عنوان پایه و اساس تهیه سایر نقشه‌ها ازجمله فرسایش و رسوب‌زدایی حوضه آبخیز، کیفیت آب‌های سطحی و زیرزمینی و پتانسیل سیل خیزی به شمار می‌رود، از طرفی شناخت ویژگی‌های زمین‌شناسی سطحی حوضه آبخیز برای ارزیابی فرسایش و رسوب‌زدایی اهمیت ویژه‌ای دار، از طرف دیگر این مناطق بیشتر برای فعالیت‌های اقتصادی مناسب است.

مطالعه این مناطق ازنظر پارامترهای سیل خیزی و تهیه نقشه‌های پهنه‎بندی و خطرات سیل یکی از ضرورت‌های برنامه‌ریزی است. برنامه‌ریزی جهت نفوذ سیلاب به درون آبخوان نیز ضرورت دارد، چراکه علاوه برافزایش حجم مخزن و جلوگیری از روند شدید افت سطح آب زیرزمینی موجب کنترل سیل و حفاظت خاک می‌شود.

لازم است مدیران و برنامه‌ریزان در طراحی شبکه‌های پخش سیلاب حتماً به پارامتر دفعات وقوع سیل در هرسال توجه کنند و صرفاً ً حجم سیلاب و رواناب حوضه در طراحی معیار قرار نگیرد.

کد خبر 608182

منبع: ایمنا

کلیدواژه: شهر شهرهای ايران سیلاب سیلاب های شهری مدیریت شهری شهرداری ها مدیران شهری هشدار وقوع سیلاب بارش باران و سیلاب شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق سیل خیزی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۰۹۲۹۳۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیا بارورسازی ابرها موجب سیل اخیر دبی شده است؟

شبکه‌های اجتماعی عامل بارش‌های شدید دبی را که در ۷۵ سال اخیر بی‌سابقه بودند، بارورسازی ابرها اعلام می‌کنند. این ادعا چقدر حقیقت دارد؟

به گزارش زومیت، بخش‌هایی از منطقه خلیج فارس که ابرشهرهای گرم‌وخشک را در بر گرفته است، اخیرا با باران‌های سیل‌آسا مواجه شده است. دبی در امارات متحده عربی، در طول یک روز شاهد بارانی به اندازه یک سال و نیم بارندگی معمول بود. بارندگی شدید صحنه‌های بی‌سابقه را در سطح منطقه رقم زده است: خودروهایی که در کنار جاده‌ها رها شده‌اند، هواپیماهایی که از روی باندهای سیل‌زده عبور می‌کنند، لغو صدها پرواز در فرودگاه بین‌المللی شلوغ دبی و جان‌باختن دست‌کم ۱۸ نفر در عمان، کشور همسایه.

گزارش‌های خبری و پست‌های شبکه‌های اجتماعی بلافاصله بارورشدن ابرها را عامل سیل‌های شدید اخیر دانستند. فرایند بارورسازی ابرها معمولا شامل پاشیدن ذرات ریز مانند یدید نقره به آسمان است تا به‌ عنوان هسته‌ای برای جمع شدن قطرات آب در کنار هم عمل کنند. این امر موجب تشکیل بلورهای یخ می‌شود و احتمال بارش برف یا باران را افزایش می‌دهد.

امارات متحده از مدت‌ها پیش مشغول اجرای برنامه‌ی بارورسازی ابرهای درحال عبور برفراز منطقه‌ی خشک حاشیه‌ی خلیج فارس بوده است. این کشور تیمی از خلبان‌ها را دارد که ذرات نمک را به طوفان‌های درحال‌گذر می‌پاشند تا آب بیشتری تشکیل شود. سیل از سوی برخی افراد به‌عنوان داستانی هشداردهنده مطرح شد که پیامد مداخله‌ی انسان در طبیعت است. حتی خبرگزاری مطرح بلومبرگ گزارش داد که باروری ابرها سیل را تشدید کرده است.

اما حقیقت پیچید‌ه‌تر است. هرچند مرکز ملی هواشناسی امارات متحده عربی (NCM) اغلب از روش‌های بارورسازی ابرها برای کاهش مشکلات آبی کشور استفاده می‌کند، مدرکی مبنی‌بر این موضوع وجود ندارد که بارندگی‌های اخیر با بارورسازی ابرها ارتباطی داشته است. درعوض، هواشناسان می‌گویند این رویداد با الگوهای آب‌وهوایی گسترده‌تر مرتبط است.

به‌گفته‌ی کارشناسان، طوفان‌های باران‌زای اخیر در دبی نتیجه‌ی مجموعه‌ای از طوفان‌های تندری بودند که توسط ابرهای طوفان‌زای بزرگ ایجاد می‌شوند. وقتی این توفان‌ها در منطقه وسیعی به‌طور مکرر رخ می‌دهند، می‌توانند به بارش‌های شدید منجر شوند. به‌گفته‌ی کارشناسان، هیچ فناوری‌ای وجود ندارد که بتواند تاثیر شدیدی بر این نوع بارندگی‌ها داشته باشد و اخیرا هیچ عملیاتی برای بارورسازی ابرها در منطقه صورت نگرفته است.

کارشناسان برای رد ادعای ارتباط بارورسازی ابرها با سیل اخیر به دلایل متعدد اشاره می‌کنند؛ ازجمله اینکه حتی براساس خوش‌بینانه‌ترین ارزیابی از بارورسازی ابرها، این عمل می‌تواند سالانه حداکثر ۲۵ درصد بارندگی را افزایش دهد. به عبارت دیگر، بارش‌های اخیر حاشیه‌ی خلیج فارس در هر صورت می‌بارید و اگر بارورسازی ابرها موثر بود، فقط مقداری از بارش را افزایش می‌داد. متخصصان هنوز در مورد اثربخشی بارورسازی ابرها در اقلیم‌های گرم اطمینان ندارند و حتی اگر کارساز باشد، بارورسازی ابرها نمی‌تواند از هوای رقیق باران تولید کند؛ بلکه صرفا قادر است آنچه را که از قبل در آسمان بوده است، افزایش دهد.

منظره نادر ابرها بر فراز دبی از برج خلیفه، مرتفع ترین ساختمان جهان

در وهله‌ی بعدی، عملیات بارورسازی در امارات عمدتا به دلیل محدودیت‌های ترافیک هوایی، در شرق کشور، دور از مناطق پرجمعیت‌تر مانند دبی انجام می‌شود؛ درنتیجه در زمانی که طوفان‌ها به دبی رسیدند، بعید بود که ذرات بارورساز هنوز فعال بوده باشند. بااین‌حال، شاید بهترین مدرک برای اینکه ثابت شود بارورسازی ابرها عامل سیل‌ها نبوده، این واقعیت است که سرتاسر منطقه شاهد بارش باران بوده است. عمان هیچ برنامه‌ای برای بارورسازی ابرها ندارد؛ اما بیش از امارات تحت تاثیر سیل قرار گرفته و متحمل تلفات بیشتر نیز شده است.

گرفتن انگشت اشاره به سمت یک فناوری ترسناک، هیجان‌انگیز است؛ اما علت واقعی سیل دبی احتمالا خیلی پیش پاافتاده‌تر است. دبی برای مقابله با بارندگی در چنین سطحی آمادگی ندارد. این شهر در چند دهه‌ی گذشته به سرعت گسترش یافته و به زیرساخت‌های مورد نیاز برای مقابله با سیل مانند زهکش‌های سیلاب که می‌توانند به مقابله با هجوم ناگهانی آب کمک کنند، تقریبا بی‌توجه بوده است. دبی عمدتا شهری بتونی و شیشه‌ای است و فضای سبز ناچیزی برای جذب بارندگی دارد. هر زمان که باران می‌بارد، هرج‌ومرج به‌وقوع می‌پیوندد؛ هرچند اگر منصف باشیم، اکثر شهرها ازجمله در کشور خودمان برای مقابله با بارندگی یک سال در عرض ۱۲ ساعت مشکل دارند.

از نقش تغییرات اقلیمی نیز نباید غافل شد. با گرم‌شدن سیاره، دینامیک پیچیده‌ی هوای منطقه درحال تغییر مداوم است و می‌تواند طوفان‌های شدیدتر را به دنبال داشته باشد. برنامه‌ریزان شهری در سرتاسر جهان درتلاش هستند تا به‌منظور مقابله با سیل‌های ناگهانی و ذخیره‌ی آب بیشتر برای بخش‌های خشک‌تر سال، شهرهای خود را به اصطلاح «اسفنجی‌تر» یا بیش از بیش جاذب آب کنند.

مقام‌های دبی نیز بلافاصله به ادعاها واکنش نشان دادند و نقش بارورسازی ابرها را رد کردند. طبق بیانیه مرکز ملی هواشناسی امارات متحده عربی، یکی از اصول اولیه بارورسازی ابرها این است که باید ابرها را در مراحل اولیه قبل از بارندگی هدف قرار دهید. اگر طوفان رعد و برق شروع شده باشد، برای انجام عمیات بارورسازی دیر است. این سازمان می‌گوید به دلیل حفظ امنیت خلبانان و هواپیماها، بارورسازی ابرها در طول رویدادهای شدید آب‌وهوایی صورت نمی‌گیرد.

موضوع بارورسازی ابرها اغلب در تئوری‌های توطئه مطرح می‌شود. در فوریه امسال، ادعا شد علت دو طوفان بزرگ در کالیفرنیا، برنامه آزمایشی بارور کردن ابرها بوده است. طوفان بخش‌های شمالی ایالت را درنوردید موجب سیل و زمین‌لغزه شد. با‌این‌حال، مقام‌ها خاطرنشان کردند که در طول دو طوفان بزرگ بارورسازی ابرها انجام نشده است و علاوه‌براین بارورکردن ابرها موجب ایجاد طوفان نمی‌شود.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: واکنش سازمان هواشناسی به عملیات مجدد بارورسازی ابرها آغاز بارورسازی ابرها برای نجات دریاچه ارومیه